Plaquette Jan de Hartog

Fotograaf: Nel Wilkes

Kunstwerk van de maand: Augustus 2023

Szpisják Pál

1961

Pásztó, Hongarije

Beeldend kunstenaar, schilder

Bronnen

Correspondentie via e-mail met Szpisják Pál
Mondelinge informatie van Joop Vaissier
Hollands Glorie, Jan de Hartig, uitgeverij Elsevier (1970), ISBN 90-10-00080-X
https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_de_Hartog

We kennen Pál (zijn voornaam) in Maassluis ook van De Levenscyclus, zijn beeldengroep in het park achter wooncomplex Parkhof. Dat is een surrealistisch, vrij werk uit boomstamhout. Bij de Plaquette zien we kunstenaar Pál in zijn rol van ambachtsman heel realistisch aan het werk. ‘In 2002 kreeg ik nogmaals een opdracht uit Nederland. Ik creëerde een bronzen reliëf van Jan de Hartog, een Nederlands-Amerikaanse schrijver, in de haven van Maassluis, voor het museumschip de Furie. De bronzen herinneringsplaquette waarop de schrijver en het stoomschip staan afgebeeld was een groot succes bij het publiek.’

En dat is wel begrijpelijk. De plaquette, op een sokkel van hardsteen, oogt als een schilderij in brons. Op de voorgrond de schrijver met achter hem het schip dat naar hem toe komt varen. Die twee staan in hoog reliëf ‘op’ de afbeelding. Als ondergrond heeft Pál de kaart van Nederland verbeeld, met de kustlijn van Zeeland tot Groningen. Rechtsboven en linksonder heeft Pál teksten in diepreliëf ‘in’ de bronzen schildering gezet.

Ook in Hongarije staan op meerdere plaatsen plaquettes van Pál. In Maassluis is hij bekend door de stedenband die wij hebben met Hatvan in Hongarije.

Jan de Hartog (1914-2002) was een verteller met een pen. Hij schreef romans, toneelstukken en filmscenario’s. Hij werd vooral bekend met zijn romans over de scheepvaart. Wereldwijd werden die bij miljoenen verkocht. Hij schreef dan ook van 1934 tot 1998.

In Nederland is zijn roman Hollands Glorie (1940) wel het meest bekend. Dat zal ongetwijfeld ook gekomen zijn doordat er een televisieserie (AVRO, 1977) is gemaakt, gebaseerd op dit boek.

Hollands Glorie speelt in de jaren 1908 tot 1920. Het verhaal gaat over Jan Wandelaar, die het schopt van matroos tot kapitein-eigenaar van de zeesleper Furie. Wandelaar staat model voor de Hollandse zeeman met zijn liefde voor de zee, vakmanschap, wilskracht en romantische gevoelens. Het verhaal over de carrière van de ‘Schipper naast God’ is een aaneenschakeling van triomfen, tegenslagen, noodlot en voorspoed. De Hartog beschrijft treffend de menselijke emoties in zijn bekende sappige stijl van volksverteller.

Páls plaquette werd aangeboden door de Gemeente Maassluis ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van de Stichting Hollands Glorie. De stichting is in 1978 opgericht met als doel de Furie in de vaart te houden na haar rol als bekende televisiester. De Maassluise kunstenaar Joop Vaissier, in zijn rol als adviseur Beeldende Kunst, was de verbindende factor – in scheepstermen de olieman – tussen opdrachtgever, familie De Hartog, sleepvaartmuseum en Stichting Hollands Glorie in Nederland en Pál in Hongarije om ervoor te zorgen dat Pál alle informatie kreeg voor zijn reliëf. Hij, en ook mevrouw De Hartog, waren aanwezig bij de onthulling van de plaquette. Die schittert op de Stadhuiskade bij de boeg van de Furie.

06 juni 2023,
Jacques Visker, HVM

Wat vindt een willekeurige Maassluizer ervan?

-Het kunstwerk ‘Plaquette Jan de Hartog’ vraagt erom het goed te bekijken. Dit omdat de sokkel wel opvalt maar de plaquette pas als je het nadert. Ik vind het leuk nu te weten dat de stoomzeesleper Furie in het boek Hollands Glorie van Jan de Hartog is opgenomen. Dit omdat de Furie voor het grotere publiek bekend is van de intocht van Sinterklaas en zijn Pieten. Als ouders zwaaiden we als het ware voor onze kinderen vele jaren de Furie de haven in. Ik stel het op prijs dat de gemeente Maassluis, met het aanbieden van de plaquette aan de Stichting Hollands Glorie, de verhalen rondom de Furie in het openbaar op een daartoe geëigende plaats levend houdt.
André Bruijn

-Dit is meer een verklarend beeld en geeft veel informatie over het waarom van de Furie. Ook handig als de Furie er even niet ligt.
Chris Zweers

Wat vindt een collega-kunstenaar uit Maassluis ervan?

-Direct achter het sleepvaartmuseum bij de ligplaats van de Furie aan de Stadhuiskade is de plaquette Jan de Hartog te vinden.

Jan de Hartog schrijver van o.a. het boek Hollands Glorie met de Furie in de hoofdrol.

Mooie plaats voor deze plaquette, aanwinst voor Maassluis, het museum en bezoekers.
Henk v d Hoek

Plaquette Jan de Hartog. Stadhuiskade.
Netjes uitgevoerde plaquette. Functioneel maar ook hier meer decoratief dan kunstzinnig.
Rolf de Bakker