Een baken is een merkteken dat schippers en piloten de vaar- of vliegroute aangeeft. Het kan verschillende vormen hebben: een boei, een paal, een lamp, een bel, een geluidssignaal ‘ping’. Twee bakens, op een specifieke plek gezet, kunnen samen een lijn in de route aangeven. Dat moet Marus voor ogen hebben gehad bij het bedenken van zijn kunstwerk voor de Maassluise Molenwijk.

Midden door die wijk, op polderniveau gelegen, ligt een singel als onderdeel van het beheerssysteem voor het oppervlaktewater. De Stadsmolen en de Stellingmolen kruisen de singel, zo’n 170 meter uit elkaar. Marus’ ontwerp voor het kunstwerk ging uit van bruggen waarover beide wegen de singel zouden kruisen. Hij ontwierp het werk langs vier horizontale en vier verticale lijnen. De horizontale lijnen zouden gevormd worden door de leuningen van de bruggen. Daarin zouden aan de onderzijde lichtlijnen worden gemonteerd bij wijze van straatverlichting in het donker. Naast elke brug zou een verticale sculptuur de lucht in steken, die in het donker van onderaf zou worden aangelicht.

Marus’ plan werd in 1989 door de Culturele Raad Maassluis gekozen uit vier aanbiedingen en aan het gemeentebestuur voorgedragen. Maar hoe anders zou het er bij de onthulling in 1991 uitzien…

De smalle bruggen werden brede dammen. Zo breed dat de singel er ongezien in een duiker onderdoor loopt en de bewoners er bovenop hun auto’s en bussen kunnen parkeren. Wég open zichtlijn langs het water door de wijk.

De verticale sculpturen kwamen er wel. Midden bovenop beide dammen, op de as van de singel. Perfect geplaatst op de navigatieroute, zou je zeggen. Samen, in lijn, geven ze de veilige vaarweg aan. Tja. Maar ook hier kwam er iets tussen. Letterlijk. Op de Stadsmolen een verkeerspaal middenvoor de zebra die precies over de as van de singel is gelegd. Verkeerstechnisch op de juiste plek, maar een sta-in-de-weg voor de bedoeling van Het Baken. Op de Stellingmolen werd een treurwilg geplant, midden boven de singel, recht voor de sculptuur. Die heeft na dertig jaar een dikke stam met een brede knot, op zichthoogte. En een enorme kruin.

En zo komt het dat Het Baken door niemand herkend wordt als één kunstwerk. Het werden twee losse dingen. Twee kwart cirkelvormige sculpturen, op de Stadsmolen zilver met blauw, op de Stellingmolen zilver met geel. Zeven en een halve meter hoog en een halve meter breed, verankerd in flinke blokken beton. Elke sculptuur heeft twee gebogen, rechtstandige ‘lamellen’, in het donker van onderaf aangelicht door schijnwerpers. Door die vormen spelen de lamellen met het licht.

Misschien dat je ’s winters als het vroeg donker is en de treurwilg kaal, toch nog de bedoeling van het éne Baken kunt zien, nu je het weet?

15 september 2022
Jacques Visker, HVM