Oorlogsmonument

Fotograaf: Nel Wilkes

Kunstwerk van de maand: November 2021

Ek van Zanten

1933

Zaltbommel

Beeldhouwer, tekenaar

Het oorlogsmonument dateert van 1966, met toevoegingen in 1998 en 2010.

Het oorlogsmonument uit 1966 is een bronzen beeld van een staande vrouwenfiguur en een liggende mannenfiguur. Het gedenkteken is 2 meter 10 hoog en 2 meter 40 breed. Bij het monument is een plaquette geplaatst met daarop “1940-1945”. In 1998 is de plaquette “NEDERLANDS INDIË 1945-1962” aan het monument toegevoegd. Sindsdien herdenkt het monument niet alleen de inwoners van Maassluis, burgers en militairen, die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog maar ook bij de Politionele Acties in Nederlands-Indië.
In 2010 werd een namenwand aan het monument toegevoegd die de namen bevat van 156 omgekomen inwoners van Maassluis. De wand is een ontwerp van Ron Leeuwen.

Ek van Zanten volgde vanaf zijn vijftiende een opleiding aan de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Een van zijn klasgenoten was Jan Wolkers. Ek kreeg in 1953 een beurs voor een vervolgstudie aan de Hogere School voor Beeldende Kunsten St. Lucas in Brussel. In 1955 deed hij mee aan de derde editie van de internationale beeldententoonstelling in Park Sonsbeek. Hij won dat jaar de Prix de Rome, waardoor hij in staat werd gesteld twee jaren in Rome te werken. Terug in Nederland woonde Ek in Amsterdam en vanaf 1961 in Naarden. Hij ontving in 1963 de Cultuurprijs van de gemeente Hilversum. Naast zijn werk als beeldhouwer, was Ek in 1971-1988 parttime docent aan Academie Minerva in Groningen.

Ek van Zanten maakte vooral figuratieve bronzen beelden. De laatste jaren van zijn kunstenaarscarrière werd het grote werk hem te zwaar en hield hij zich voornamelijk bezig met (portret)tekenen.

In 1966 schreef Ek van Zanten over zijn ontwerp voor het oorlogsmonument “In de eerste plaats kan men zich een oorlogsmonument niet als iets vrolijks voorstellen, maar eerder als een moment van bezinning op alle ellende die uit de oorlog voortvloeit, nog geaccentueerd door de huidige oorlogsdreiging, waar eens te meer uit blijkt dat er nooit een werkelijke winnaar is, maar – menselijk gesproken – altijd een verlies, een schijnoverwinning dus”.

De liggende figuur stelt alle in de oorlog omgekomen mensen – de gevallenen – voor en in ruimere zin ook de oorlogsellende. De staande vrouw verbeeldt de mensen die achterblijven, de nabestaanden. “De verhouding tussen beide figuren onderling kan die van moeder tot zoon of van man tot vrouw zijn. Ten laatste kan men er ook een vermanend teken voor de toekomst in zien”.

Dat laatste is goed om ons te herinneren wanneer we jaarlijks op 4 mei ter herdenking bij het monument staan.

02-02-2021
Jacques Visker, HVM

Wat vindt een willekeurige Maassluizer ervan?

-Ik vind het een hele mooie standbeeld ik krijg wel een emotionele gedachten derbij.
Mina (17 jaar)

-Ik vind het een hele mooie voorbeeld die laat zien. Nederland heeft ook pijn gehad en gestreden tot dit mooie land nu.
Midas (16 jaar)

-Ik vind het een zielige standbeeld het laat me aan een dode zoon denken en een moeder die hem wil helpen maar kan niks doen.
Parisa (13 jaar)

Wat vindt een willekeurige Maassluizer ervan?

-Dit beeld is op 4 mei 1966 onthuld. Een passend en ingetogen beeld. Indrukwekkend met de namenlijst van omgekomen stadsgenoten. Hoewel het vorige oorlogsmonument monumentaler was. Toch straalt dit beeld serene rust uit.
Chris Zweers

-Het kunstwerk Oorlogsmonument kent door de dubbele sokkel, in de gemarkeerde bestrating in het omliggende gazon, een duidelijke uitnodiging om mee in contact te komen. Daarmee heeft het een passende uitstraling gekregen voor een herdenking. Ik vind het bijzonder dat de posities van de mensfiguren het ook nog eens heel persoonlijk maken. Dit omdat het bij uitstek een periode was met veel spanning ten aanzien van vallen en opstaan.
André Bruijn

-Het blijft ontroeren dit beeld. Onder de hoofddoek van de vrouw is een fijn gezicht te zien, prachtig gemaakt! Het verdriet in haar houding is heel knap uitgewerkt, zelfs van een afstand voel je haar pijn. Een zeer aansprekend en tijdloos beeld.
Marian de Jong

Wat vindt een collega-kunstenaar uit Maassluis ervan?

-Bijzonder mooi statig beeld op een waardige plek.

De droefheid straalt ervan af, wij mogen die tijd nooit meer vergeten.
Willy Minderhoud

-Het indrukwekkendste kunstwerk in Maassluis is ongetwijfeld het Oorlogsmonument aan het Princes Julianaplantsoen van de kunstenaar Ek van Zanten.

Een brons van een staande vrouw met een hand voor haar gezicht dat deels verborgen is onder een omslagdoek, met de andere hand trekt ze de omslagdoek stevig om zich heen, haar blik spreekt voor zichzelf.

Zij kijkt neer op een liggende uitgemergelde man die een been mist, zijn hoofd ligt opzij langs een uitgestrekte arm.

Kennen ze elkaar?

Al met al een sterk beeld van verdriet en leed veroorzaakt door een oorlog, waarin zoals in elke oorlog altijd alleen maar verliezers zijn.

Het is al een oud beeld voor Maassluis, in 1966 onthuld ter nagedachtenis van alle slachtoffers van de oorlog 1940 – 1945.

Veel later, in 2010 is de namen wand toegevoegd, met hierin de namen van 156 omgekomen inwoners van Maassluis.

Al met al een prachtig monument op een mooie plaats waar weinig woorden volstaan, maar dat je zeker gezien moet hebben.
Henk v d Hoek

-Dit prachtige serene beeld staat op een heel mooie plek in een schitterend parkje.

Door de omgeving kun je je helemaal concentreren om naar het beeld te kijken en de betekenis op je in te laten werken.

Een vrouw buigt over een liggend figuur heen. Ze is zichtbaar aangedaan dat zie je aan haar houding. Op de grond ligt een figuur, een arm uitstrekkend en een ingevallen middel, mager ook. Leeft deze figuur nog?
Het is een heel mooie harmonische samenstelling van de twee figuren. Uiteraard wordt het beeld versterkt door de namen van alle gesneuvelden in de Tweede wereldoorlog en in Nederlands-Indië. Veel jonge mannen die gedood zijn.

Een heel indrukwekkend beeld, natuurlijk ook door de betekenis.
Friedie Kloen