Bronnen
Correspondentie via e-mail met Szpisják Pál
Mondelinge informatie van Joop Vaissier
Hollands Glorie, Jan de Hartig, uitgeverij Elsevier (1970), ISBN 90-10-00080-X
https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_de_Hartog
We kennen Pál (zijn voornaam) in Maassluis ook van De Levenscyclus, zijn beeldengroep in het park achter wooncomplex Parkhof. Dat is een surrealistisch, vrij werk uit boomstamhout. Bij de Plaquette zien we kunstenaar Pál in zijn rol van ambachtsman heel realistisch aan het werk. ‘In 2002 kreeg ik nogmaals een opdracht uit Nederland. Ik creëerde een bronzen reliëf van Jan de Hartog, een Nederlands-Amerikaanse schrijver, in de haven van Maassluis, voor het museumschip de Furie. De bronzen herinneringsplaquette waarop de schrijver en het stoomschip staan afgebeeld was een groot succes bij het publiek.’
En dat is wel begrijpelijk. De plaquette, op een sokkel van hardsteen, oogt als een schilderij in brons. Op de voorgrond de schrijver met achter hem het schip dat naar hem toe komt varen. Die twee staan in hoog reliëf ‘op’ de afbeelding. Als ondergrond heeft Pál de kaart van Nederland verbeeld, met de kustlijn van Zeeland tot Groningen. Rechtsboven en linksonder heeft Pál teksten in diepreliëf ‘in’ de bronzen schildering gezet.
Ook in Hongarije staan op meerdere plaatsen plaquettes van Pál. In Maassluis is hij bekend door de stedenband die wij hebben met Hatvan in Hongarije.
Jan de Hartog (1914-2002) was een verteller met een pen. Hij schreef romans, toneelstukken en filmscenario’s. Hij werd vooral bekend met zijn romans over de scheepvaart. Wereldwijd werden die bij miljoenen verkocht. Hij schreef dan ook van 1934 tot 1998.
In Nederland is zijn roman Hollands Glorie (1940) wel het meest bekend. Dat zal ongetwijfeld ook gekomen zijn doordat er een televisieserie (AVRO, 1977) is gemaakt, gebaseerd op dit boek.
Hollands Glorie speelt in de jaren 1908 tot 1920. Het verhaal gaat over Jan Wandelaar, die het schopt van matroos tot kapitein-eigenaar van de zeesleper Furie. Wandelaar staat model voor de Hollandse zeeman met zijn liefde voor de zee, vakmanschap, wilskracht en romantische gevoelens. Het verhaal over de carrière van de ‘Schipper naast God’ is een aaneenschakeling van triomfen, tegenslagen, noodlot en voorspoed. De Hartog beschrijft treffend de menselijke emoties in zijn bekende sappige stijl van volksverteller.
Páls plaquette werd aangeboden door de Gemeente Maassluis ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van de Stichting Hollands Glorie. De stichting is in 1978 opgericht met als doel de Furie in de vaart te houden na haar rol als bekende televisiester. De Maassluise kunstenaar Joop Vaissier, in zijn rol als adviseur Beeldende Kunst, was de verbindende factor – in scheepstermen de olieman – tussen opdrachtgever, familie De Hartog, sleepvaartmuseum en Stichting Hollands Glorie in Nederland en Pál in Hongarije om ervoor te zorgen dat Pál alle informatie kreeg voor zijn reliëf. Hij, en ook mevrouw De Hartog, waren aanwezig bij de onthulling van de plaquette. Die schittert op de Stadhuiskade bij de boeg van de Furie.
06 juni 2023,
Jacques Visker, HVM
